کد مطلب:39165 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » اهل بيت

در باب تشيع شاعران ايراني چون مولوي، حافظ، سعدي، عطار، خيام، بحث كنيد و حقيقت تقيه در باب چنين شخصيتهاي رباني الهي را بيان كنيد.

اما برخي ديگر از صاحبنظران در اين ارتباط، قائل به جداگانه بودن ماهيت عرفان از ماهيت مذهب شده اند. دكتر سيد يحيي يثربي در اين زمينه مي گويد : به نظر من همانگونه كه عرفان در اساس خود واقعيتي است جهاني، و مستقل از اديان و مذاهب، بخصوص اديان و مذاهب يهود، مسيحيت و اسلام، اصول و مباني عرفان را هم در درون خود عرفان بايد شناسايي كرد. (4)

و برخي نيز معتقدند كه يكي از مسائل مهم، در شناخت مذهب عرفا و شعراي عارف، مسأله ولايت اهل بيت( است. ايشان ميفرمايند : يك انسان محقق، وقتي در خصوص خداشناسي، جهان شناسي و انسان شناسي عرفا و شعرا (البته نه همة شعرا، بلكه آن دسته از شعرايي كه عارف نيز هستند) غور و بررسي مي كند، مشي عمومي آنان را بر اساس تعاليم اهل بيت ( مي بيند. مثلاً در اينكه خدا به يقين خليفه اي در روي زمين دارد، و اين خليفه قطب عالم امكان، و حجت خدا در روي زمين بوده، تنها وسيلة ارتباط عالم غيب به شهادت، و راه هدايت است، و اينكه اين حجت و قطب عالم، بايد از ذريّه حضرت رسول اكرم( ، و از اولاد حضرت فاطمه( باشد، همه را متفق القول مي يابد. اين مسأله به اين شكل خاص، يكي از مسائل اصولي مذهب تشيع است، كه همه شيعيان در اين مطلب متفق القولند.

از طرفي بسياري از اين عرفا و شعرا، در حاليكه مطلب فوق را كاملاً قبول داشته اند، در فروع دين خود، به يكي از مذاهب اربعه اهل سنت بوده اند، كه آثار و تاريخ زندگي نيز گواه اين مدعاست. (5) به عنوان نمونه،بهاء الدين خرمشاهي درباره حافظ مي گويد : حافظ همه چيزش دو پهلو است، جز در مي و معشوق. در مورد اديان و شك هم دو پهلوسرا است. در مورد شيعه و سني بودنش هم دو پهلو است. براي هر دو مورد، ادله اي يا شواهدي مي شود ارائه كرد.(6)

وجود اين دو حقيقت، در آثار بزرگان عرفان و ادب، بسياري از محققين را در اظهار نظرنهايي، در خصوص مذهب آنان، دچار مشكل ساخته است. بدين جهت، آنانكه جنبه هاي عبادي و اجتماعي يك عارف را مورد تحقيق خود قرار داده اند، افرادي از قبيل محي الدين عربي، مؤيدالدين جندي، سعدالدين حموي، داود قيصري، مولوي، سعدي، حافظ، عطار، اقبال و... را سني معرفي نموده اند. ولي بسياري از محققين،كه اين بزرگان را از بُعد اعتقاد و عرفان و انديشه مورد تحقيق قرار داده اند، آنان را شيعي معرفي كرده اند. و بسياري ديگر كه به هر دو جهت توجه داشته اند، اين ابهام برايشان پيش آمده است كه چگونه يك عارف سني، شيعي حرف مي زند؟ يا يك عارف شيعي، سني عمل مي كند؟!

حقيقت امر اينست كه اين بزرگان، شيعي الاصول و سني الفروع هستند. يعني اينان از آن جهت كه در خانواده و محيط سني مذهب تولد يافته و بزرگ شده اند، نماز، روزه، زكات، حج، ازدواج، طلاق، و ساير اعمال عبادي و تجاري خود را، بر مبناي يكي از مذاهب اربعه اهل سنت انجام داده اند، و به تبع سني بودنشان، به خلفاي راشدين، و يكي از ائمه اربعه نيز احترام گذاشته، و بعضاً اشعاري هم در مدح آنان گفته ند. ولي از آنجا كه هدف نهايي عرفان، رسيدن به مقام ولايت است، و رسيدن به اين مقام، تنها با دستگيريولي ا...اعظم امكان دارد، كه مظهر اسم شريف الولي است،عرفا هميشه دست استمدادشان به سوي ولي ا... دراز بوده. و به او عشق مي ورزيده اند ... و اين مقام عظمي، يعني مقام ولايت،در خاندان عصمت و طهارت،يعني اهل بيت حضرت رسول اكرم ( است؛ از اين رو عشق به اين خاندان، هميشه شمع جمع عارفان گشته،و نور وجودشان، چراغ راهشان بوده است. (7) سيد حسن نصر در اين باره مي گويد : در عالم تسنن، تقريباً همه سلسله هاي صوفيان، نسبت خود را به حضرت علي( ختم مي كنند. و او را پس از پيامبر خاتم(، مرجع مؤمنان مي دانند. (8)

عرفا ولايت را باطن نبوت مي دانند. پس هر كس به هر مقدار با مقام ولايت آشنا شود، و به آن عشق ورزد، به همان مقدار به اسرار باطن دين پي برده است.

بنابراين همة عرفا در مقام ولايت،متفق القولند. بدين جهت شريعت عارف هر كدام از فرق اسلامي باشد،طريقتش تمسك به فيوضات ذوات مقدسه اهل بيت عصمت و طهارت ( خواهدبود.

علامه جعفري در يكي از سخنرانيهايشان فرمودند : شخصي از من سؤال كردكه مولوي شيعه بوده يا سني؟ بعد علامه جواب دادند كه : اين حرفها را نزنيد كه فلان شخص بزرگ شيعه است يا سني. بلكه وقتي فردي منشأ خدمات و انساني بزرگوار شد تعلق به بشريت دارد. مولوي و امثال ايشان مال خودشان و مذهب و كشور خودشان نيستند. بلكه مال همه بشريت و انسانها هستند. و من ا...توفيق



منابع و مآخذ :

1. گفتار شيعه در اصول و فروع،آيت ا... شمس الدين نجفي، ص214

كافي، ج3، ص311، حديث12/ وسايل، ج11،ص46،ح3

2. وسايل، ج11،ص47،ح9

3. فلسفه عرفان، دكتر سيد يحيي يثربي،ص531

4. انديشه عطار، تحليل افق انديشه شيخ فريد الدين عطار نيشابوري،قادر فاضلي،ص130 و 131

5. حافظ حافظه ماست، بهاءالدين خرمشاهي،ص252

6. انديشه عطار، تحليل افق انديشه شيخ فريدالدين عطار نيشابوري،قادر فاضلي،ص132و133

آموزه هاي صوفيان از ديروز تا امروز، سيد حسين نصر